Umframdánartíðni á Íslandi hækkaði um +55.8% fyrstu níu mánuði ársins 2022

Í janúar til mars 2022 létust 760 manns á Íslandi, sem er mikil aukning um 30% miðað við árið áður. Umframdánartíðni á fyrsta ársfjórðungi miðað við meðaltal síðustu fimm ára er 28%.

Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir, sem nýlega veiktist alvarlega af COVID-19 þrátt fyrir þrefalda bólusetningu, sem að hans sögn veitir frábæra vörn gegn alvarlegum veikindum, segir að Covid gæti skýrt þessa aukningu. Hins vegar, þar sem 64 manns hafa látist af völdum COVID-19 frá áramótum, gæti þetta skýrt í mesta lagi þriðjung af fjölgun 168 dauðsfalla, þar sem ekki er vitað hversu stór hluti hinna 64 látnu dó í raun af völdum Covid frekar en Covid. en af ​​annarri undirliggjandi orsök (í Englandi og Wales er þetta hlutfall 64%, samkvæmt opinberum gögnum). Tilkynnt var um tvö dauðsföll í kjölfar bólusetningar á fyrsta ársfjórðungi – þó er ekki vitað hversu lág tíðni bólusetningaskaða á Íslandi er.

Dánir eftir vikum 2017-2022

Síðast uppfært: 27. apríl 2022

Fyrstu 13 vikur ársins 2022 dóu að meðaltali 58,2 í hverri viku eða fleiri en fyrstu 13 vikur áranna 2017-2021 þegar 46,1 dóu að meðaltali. Í níundu viku (dagana 28. febrúar til 6. mars 2022) dóu 78 einstaklingar en það er hæsta gildi einnar viku fyrir tímabilið 2017-2022. Að jafnaði dóu flestir í aldursflokknum 90 ára og eldri yfir tímabilið 2017-2022. Tíðasti aldur látinna fyrstu 13 vikur 2022 var 90 ár en 87 ár fyrir sömu vikur áranna 2017-2021.

Á myndinni hér að neðan má sjá línurit yfir þróun á vikulegri dánartíðni árin 2017-2022. Til þess að sýna betur þróun vikulegrar dánartíðni eru línurnar í myndritinu tregbreytilegar og miðað við 10 vikna hlaupandi meðaltal í stað þess að sýna hráar talningar gagnanna. Með þessu móti er auðveldara að bera saman og skoða þróun yfir þau ár sem liggja til grundvallar enda er vikuleg dánartíðni yfirleitt mjög lág á Íslandi og tölurnar talsvert flöktandi frá einni viku til annarrar.

Talnaefni

Dánir – vikugögn 270422 (xlsx)

Lýsigögn

Rétt er að benda á að talningar á dánum fyrir árið 2021 eru bráðabirgðatölur og eru líklegar til þess að vera vanmat á fjölda dáinna, aðallega vegna síðbúinna dánartilkynninga. Fyrir útreikninga á dánum af 100.000 íbúum var notast við meðalmannfjölda hvers árs sem deilitölu.

Við útgáfuna 19. nóvember 2021 var gerð breyting á skilgreiningu á vikum til samræmis við útgáfur Eurostat, hagstofu Evrópusambandsins. Vikan hefst nú á mánudegi og hefst fyrsta vika hvers árs því á fyrsta mánudegi ársins. Sem dæmi þá tilheyra fyrstu þrír dagar ársins 2021, viku 53 fyrir árið 2020, eins og sést í töflu 4 í talnefni sem fylgir þessari frétt.

Þetta leiðir til þess að samlagning vikna gengur ekki lengur upp í heildarfjölda fyrir árið. Hins vegar er þetta grundvöllur fyrir alþjóðlegan samanburð. Fyrri útgáfur byggðu á þeirri reglu að vikur gengu upp í ár, þannig að samanlagður fjöldi látinna yfir vikur hvers árs gaf rétta heildartölu fjölda látinna á því ári.

Nánari lýsigögn um dána má finna hér: Lýsigögn um dána

Hvað skýrir þá dauðsföll sem hafa stækkað um 28%, úr að meðaltali 592 á síðustu fimm árum – sveiflast á milli að lágmarki 560 og að hámarki 620 – í 760 árið 2022?

Skýringin á flestum þessara umframdauða er greinilega ekki COVID-19 og sundurliðun dauðsfalla eftir orsökum er ekki enn tiltæk.

Miðað við tiltækar vikulegar upplýsingar virðist megnið af umframdánartíðni vera meðal eldri en sjötugs.

Fjöldabólusetningu var að mestu lokið haustið 2021, en í lok nóvember, desember og janúar fékk um þriðjungur íbúanna, aðallega fólk á miðjum aldri og eldri, þriðja skammtinn af COVID-19 bóluefninu.

Það dóu fleiri íslendingar árið 2016 og árið 2021 en á Covid “drepsóttar árinu mikla” 2020.

Heimild

https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/ddn-20220916-1